Zien en dementie

Licht heeft invloed op je stemming. Veel mensen zijn bijvoorbeeld op dagen met veel (zon)licht vrolijker, dan op donkere regendagen. Het is bewezen dat een half uurtje naar buiten elke dag al effect heeft, ook op het slapen. Het is dus de moeite waard om te bekijken hoe we er samen voor kunnen zorgen dat onze cliënten dagelijks naar buiten gaan.

Zien… maar wat zien we dan eigenlijk? Kleur, contrast, vormen… Hoe meer we dit bij onze cliënten laten aansluiten, hoe meer we ze kunnen helpen.

Denk bijvoorbeeld aan een zwarte toiletbril in een witte badkamer. Als die er is, hoef je vaak niet meer aan te wijzen waar het toilet is en heeft de cliënt minder hulp nodig. Het kan zelfs bijdragen aan minder incontinentie omdat cliënten het toilet snel vinden. En heb je ook een herkenbaar bordje op de deur met een plaatje/tekst? 

Of denk aan het contrast in kleur van het servies en de tafel/tafelkleed. Of het contrast tussen de vloer en de muur. Hoe weet iemand waar de ruimte begint en ophoudt als alles dezelfde kleur/tint heeft?

Soms vraagt een bezoeker iets over een schilderij of foto aan de wand. Dan moet je eerst kijken wat daar ook al weer hing. Niet gek, want stilstaande beelden zijn statisch en worden onderdeel van de omgeving, waardoor je ze al snel niet meer ‘ziet’. Iets dat beweegt, trekt veel eerder de aandacht, want dat is een dynamische prikkel. Van dit gegeven kun je ook handig gebruik maken door bewegende visuele prikkels bewust in te zetten bij mensen met dementie. De Tovertafel werkt hier bijvoorbeeld mee, maar ook de Belevenistafel en een projector die bewegend beeld projecteert op de wand of plafond.

Helaas zijn de meeste hedendaagse televisieprogramma’s niet geschikt voor mensen met dementie. Deze beelden gaan namelijk vaak te snel om verwerkt te kunnen worden. Maar een dvd met natuurbeelden en rustige muziek, een muziekconcert, of oude films die vaak veel trager gaan dan wat wij nu gewend zijn, zijn heel geschikt om de aandacht af te leiden of vast te houden. Of denk aan een zender die speciaal voor onze doelgroep wordt gemaakt, zoals het ‘Geheugenvenster’.

Bewegende mensen zijn ook een voorbeeld van dynamische prikkels. Vandaar dat cliënten vaak op medewerkers en bezoekers reageren. Zij bewegen immers, dus die zien zij! Het is hierbij wel belangrijk om even te checken of de mens met dementie ons ‘echt ziet’, echt (oog)contact maakt. En hoe zien ze ons? Zijn we in verbinding, of zijn we slechts een rimpelingen aan de rand van hun blikveld? En hoe zien wij hen? Als patiënten of als gelijkwaardige mensen met een heel leven achter zich?